A CONSTRUCIÓN MÍTICA DO NARCOTRÁFICOO remate da última novela de Manuel Rivas (1957) deixa no padal aínda o sabor asalitrado desa prosa súa anfibia que desta vez arrastra como o mar atlántico a historia ficcionada do narcotráfico galego. Unha obra, Todo é silencio, construída desde a mítica duns personaxes que representan a orixe dunha nova evanxelización: o demo agochado nos oráculos dos caciques contrabandistas que abandonan o vello mundo, o tabaco, e aspiran outro novo, a cocaína. Un paso que lle serve ao autor para resolver na escuridade dunha época, desde os sesenta aos oitenta, na que a mafia deturpou as almas, as institucións, e, tamén, a linguaxe. De aí que dende o título suxerido nese verso seseante rosaliano («Todo é silensio mudo, soidá, dolor») as palabras queden convertidas en sentenzas, nun xogo orixinal dun narrador implicado no celme dos sucesos da historia, que permite que os personaxes cuspan ladaíñas e refráns como a Biblia fai cos salmos.
Porque desta vez, como sucedeu en Os libros arden mal, Rivas indaga dun xeito moito máis acentuado nas relacións da linguaxe e o poder, do crime, nunha volta iniciática á orixe proverbial onde os personaxes aparecen desposuídos da fala, do reclamo, do canto da verdade, da defensa, tal e como se nos anuncia na primeira frase: "A boca non é para falar, É para calar." Este arranque mudo serve como unha salmodia, esa mesma que inspirou a obra («Os ídolos dos pobos son prata e ouro [...] teñen boca, pero non falan, teñen ollos pero non ven, teñen oídos, pero non oen») para atraernos á creación dun universo paradoxal, real e ficticio, material pero non espiritual, terreal mais non divino, no que o mar enturbia simbolicamente a relación dos personaxes, como un ser supremo, que dá e quita a vida, nun trasunto da Xénese.
Neste invisible fío é onde sucumbe o lector que queda enleado na rede tecida por Rivas nesa dobre lectura (real e mítica) na que por un lado se recoñece nuns feitos dos que se cumpren 25 anos a impunidade dunhas bandas que se instalaron no sur de Galicia e a metafórica duns seres poliédricos muxidores e vítimas desa malla delitiva (Leda, Fins Malpica, Brinco e Mariscal...) con distintas respostas ao culto idolátrico artificial representado polo capitalismo do po máxico. Pero na mirada de Rivas o que sorprende en rigor é que non hai apaixonamento, nin sequera un ápice de distancia, nin unha fenda pola que escorregue unha dobrez irónica de quen olla afastado para eses seres verdaeiramente ficticios, non, o autor narra desde dentro cara a fóra como un deles, fundido, oculto na mafia da literatura para ofrecernos unha prosopografía perfecta da outra cara de Galicia, a secreta, que agocha outro mar de almas corrompidas.
En Todo é silencio, Rivas dinamita a acción tamén para pervertela nunha estrutura cronolóxica que vaia abalando entre o ritmo frenético dos diálogos e o apousamento descritivo dunha paisaxe devoradora. É nese fímico transcorrer alicerza unha obra que non encaixa no cualificativo de novela negra, no sentido de que se ofrece a cara escura dunha sociedade que podrida sobreviviu a un tempo no que mar disfrazou a morte de cor branca ata que a boca por fin dun grupo de madres se abriu para berrar. Sandra Faginas
No hay comentarios:
Publicar un comentario